|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| perski |
Teheran |
republika islamska |
1 kwietnia 1979 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 1,64 mln km2 |
69 mln |
rial irański (IRR) |
Sorood-e Melli-e Jomhoori-e Eslami |
Iran (Islamska Republika Iranu - Dżomhuri-je Eslami-je Iran, do roku 1935 pod nazwą Persja) - państwo na Bliskim Wschodzie, leżące nad Zatoką Perską i Zatoką Omańską. Oficjalną religią Iranu jest Islam.
Ustrój polityczny: Parlament: Islamskie Zgromadzenie Konsultatywne (Madżlis-e-Szura e Islami).
Geografia: Iran graniczy (zgodnie z ruchem wskazówek zegara) z Irakiem (1458 km), Turcją (499 km), Azerbejdżanem (611 km), Armenią (35 km), Turkmenistanem (992 km), Afganistanem (936 km) i Pakistanem (909 km). Łączna długość linii granicznej wynosi 5440 km. Długość linii brzegowej: 2440 km. Oprócz tego 740 km wybrzeża nad Morzem Kaspijskim klasyfikowanym jako jezioro.
Gospodarka: Irańska gospodarka jest jedną z najdynamiczniej rozwijających się na Bliskim Wschodzie, szczególnie w ostatnim okresie, gdy ceny ropy naftowej są rekordowo wysokie. Iran jest również jednym z niewielu krajów muzułmańskich, który rozwija także inne sektory gospodarki, niezwiązane z ropą naftową. Jednak wyż demograficzny - ogromna liczba młodych ludzi sprawia, że wykorzystanie relatywnie dobrego stanu gospodarki jest utrudnione. W ten sposób mimo 7% wzrostu PKB bezrobocie przekracza 15%, wysoka jest również inflacja - ok. 12-18%, co i tak jest ogromnym postępem w porównaniu z sytuacją sprzed 10 lat. Raport UNICEF (zob. link) wskazuje, że w Iranie wciąż są ogromne rozwarstwienia w dochodach ludności - chociaż średni dochód na mieszkańca wynosi ok. 8000 $ rocznie, wielu Irańczyków żyje na granicy minimum socjalnego, a wielu w nędzy. Jednak ten sam raport zauważa, że sytuacja się poprawia, a rząd stara się realizować wytyczne organizacji międzynarodowych. Zdecydowanie poprawia się dostęp do opieki medycznej oraz edukacji.
Iran jest eksporterem przede wszystkim ropy naftowej i gazu ziemnego, produktów przemysłu chemicznego, tworzyw sztucznych, a także orzeszków pistacjowych, dywanów perskich. Import obejmuje maszyny, elektronikę, sprzęt AGD. W ostatnim czasie rozwija się budząca kontrowersje na Zachodzie energetyka jądrowa.
W wielkim przemyśle dominuje sektor państwowy, natomiast w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw własność prywatna i spółdzielcza. Bardzo ważną rolę gospodarczą odgrywa bazar, czyli mali i średni kupcy, stanowiący wpływowe lobby polityczne.
Czasy obecne: Przeprowadzone w czerwcu 2005 wybory prezydenckie pokazały, że wpływy konserwatystów religijnych w społeczeństwie nadal są duże, a liberalne środowiska mogą cieszyć się popularnością jedynie w wąskich elitach niektórych miast. Dla większości społeczeństwa ważniejsze od spraw roli religii w życiu publicznym czy swobód obywatelskich okazało się rozwiązanie problemów socjalno-bytowych, co obiecywali konserwatyści.
Na odwrócenie się społeczeństwa od programu reform zapewne niemały wpływ miała również pozbawiona głębszej refleksji, niechętna polityka USA, które nie zważając ani na odrębność kulturową Iranu, ani dokonujące się w nim przeobrażenia, nieustannie manifestują swą wrogość wobec Republiki Islamskiej. Punktem kulminacyjnym tej polityki stało się umieszczenie Iranu na stworzonej przez prezydenta G. Busha "osi zła" pomimo rządów reformatorów i udzielonego już poparcia w wojnie z terroryzmem. Ta polityka dała religijnemu establishmentowi skupionemu wokół duchowego przywódcy Iranu ajatollaha Alego Chamenei pretekst do politycznej kontrofensywy i dyskredytacji reformatorów w oczach opinii publicznej.
Głównymi wyzwaniami, przed jakimi staje Iran, jest rozwiązanie problemów gospodarczych, walka z bezrobociem, zaś w polityce zagranicznej rozwiązanie problemu energii atomowej, nad którą prowadzone przez Iran badania budzą najwięcej kontrowersji. Według USA i Izraela Iran zmierza do budowy broni nuklearnej, według władz Iranu chodzi o pokojowe wykorzystanie energii jądrowej. Skandal na świecie, a nawet w samym Iranie wywołały wypowiedzi prezydenta Ahmadineżada, kwestionujące holocaust, ewentualnie postulujące przeniesienie Państwa Izrael do Europy, jako rekompensatę zbrodni na narodzie żydowskim. Widać tu nawiązanie do słynnego sloganu "holocaust industry", a dla prezydenta Ahmadineżada niezrozumiałe jest, że zbrodnie, za które odpowiadają Niemcy i Austriacy są rekompensowane jakoby kosztem muzułmańskich Palestyńczyków.
W ciągu ostatnich miesięcy dały się we znaki spory w obozie islamskich konserwatystów. Mimo że, jak wydawało się, prezydent i większość parlamentarna wywodzą się z jednej opcji politycznej, już podczas głosowania parlamentarnego w sprawie votum zaufania dla rządu Madżles odmówił zatwierdzenia trzech ministrów.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
