|
| Język | Stolica | Ustrój | Powstanie państwa |
| portugalski |
Lizbona |
republika |
1128 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 92,389 km2 |
10,56 mln |
euro (EUR) |
A Portuguesa |
Portugalia, Republika Portugalska (República Portuguesa) - państwo europejskie położone w zachodniej części Europy Południowej na południowym zachodzie Półwyspu Iberyjskiego. Jest najdalej wysuniętym na zachód państwem Europy, od północy i wschodu graniczy z Hiszpanią a od zachodu i południa Portugalię oblewają wody Oceanu Atlantyckiego. Dodatkowo w skład Portugalii wchodzi szereg wysp położonych na Oceanie Atlantyckim, jak Archipelag Azorski (Açores) i Madera (Madeira). Jest członkiem Unii Europejskiej oraz NATO.
Geografia: Do Portugalii najlepiej przyjechać wiosną lub latem. Zimą są wyraźne różnice między północą a południem kraju. Na wysuniętym najdalej na południe Algavre zdarzają się wtedy często ciepłe, słoneczne dni, a osłonięte plaże południa pozwalają się opalac przez cały rok. Wieczory bywają chłodne, ale nie na tyle, aby zrazić turystów. W okolicach Lizbony zima jest łagodna, ale nieprzewidywalna - na przemian występują dni słoneczne i deszczowe. W centrum i na północy zimy bywają deszczowe i chłodne, ale nie mroźne. Okresy deszczu są przerywane rozpogodzeniami, stwarzającymi doskonałą okazję do spacerów. W górach jest zdecydowanie zimniej. Śnieg leży od listopada do lutego w Serra da Estrela oraz w pasmach górskich na północy i wschodzie (czasem wystarczy go dla miłosników narciarstwa, ale warunki są dalekie od ideału). Zima trwa krótko - od listopada/grudnia do lutego/marca, ze średnią temperaturą 12°C. W całym kraju zaczyna być cieplej w maju i czerwcu, a wysoka temperatura utrzymuje się do września. Z wyjątkiem Algarve noce bywają chłodne nawet w lecie, zwłaszcza na wybrzeżu Cascais i Estorilu niedaleko Lizbony. Na wybrzeżu zachodnim woda w Atlantyku jest przeważnie chłodna (22°C) do lipca. Na południu ogrzewa się wcześniej. W lecie w całym kraju panują upały, a słoneczne dni zdają się nie mieć końca. Na północy bywa tak samo gorąco jak na pozostałym obszarze, ale występuje większe prawdopodobieństwo deszczu. Na niektórych terenach w głębi lądu spiekota staje się trudna do wytrzymania - w Alentejo i górnym Douro słupek rtęci często utrzymuje się przez dłuższy czas na poziomie 40°C. Algarve latem jest umiarkowanie gorące (31°C), dzięki chłodnym wiatrom zachodnim.
Na północy przeważa teren górzysty i wyżynny. Tu przebiegają pasma gór Serra do Larouco (1525 m n.p.m.), Serra de Marao (1415 m n.p.m.) i Serra da Estrela (1993 m n.p.m.). Na południu króluje krajobraz nizinno-wyżynny. Bliżej morza rozciągają się wyżyny Alentejo i Algarve. Wybrzeże w południowej części klifowe, na pozostałym terenie pokryte wydmami i lagunami.
Gospodarka: Portugalia jest jednym z najszybciej rozwijających się krajów Europy. W 2. połowie lat 80. produkt krajowy brutto wzrastał średnio o 4,6% rocznie. Na przyspieszenie rozwoju gospodarczego wpłynęło członkostwo w EWG (od 1986) i napływ kapitału zagranicznego. W latach 1988-1993 Portugalia otrzymała 3,7 mld dolarów amerykańskich z Regionalnego Funduszu EWG na modernizację przemysłu, gospodarki rolnej i rozbudowę infrastruktury. Od 1988 zaczęła się reprywatyzacja przedsiębiorstw, przejętych przez państwo po 1974. Szybkie zmiany struktury gospodarki, opartej do lat 70. na rolnictwie i eksploatacji kolonii. W 1990 ok. 56% produktu krajowego brutto wytworzyły usługi (głównie handel, turystyka), 38% - przemysł i budownictwo, 6% - rolnictwo i leśnictwo. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosi 8551 dolarów amerykańskich (1992). Istotną rolę w gospodarce odgrywają przekazy pieniężne od pracujących za granicą emigrantów portugalskich (1991 - 3,4 mld dolarów amerykańskich).
Demografia: Powszechny spis ludności przeprowadzony w 2001 roku wykazał, że populacja Portugalii wynosi 10 356 117 mieszkańców (z czego 51,7% to kobiety). Obecnie szacuje się tą liczbę na około 10,6 milionów i większość przyrostu naturalnego ma miejsce za sprawą imigrantów. Pod koniec 2003 roku legalni imigranci reprezentowali 4,2% całej populacji, głównie z Ukrainy (15%), Brazylii (14,8%), Republiki Zielonego Przylądka (14,4%) i Angoli (7,9%).
Historia: W starożytności teren Portugalii był zamieszkany przez ludy iberyjskie i celtyckie. W III wieku p.n.e. obszary te zostały objęte wpływami Kartaginy, a w II wieku p.n.e. stały się terenem Rzymian. Pod panowaniem rzymskim (II w. p.n.e.-początek V w. n.e.) południowo-zachodnie ziemie półwyspu objęła od 27 p.n.e. prowincja Luzytania. Nastąpił rozwój cywilizacyjny i integracja gospodarcza z imperium (miasta, kolonizacja, drogi, górnictwo, spichlerz zbożowy) oraz romanizacja ludności i jej chrystianizacja (III-V wiek). Po najeździe germańskim na półwysep (409 n.e.) większą część jego zachodnich obszarów opanowali początkowo Swewowie, tworząc królestwo ze stolicą w Bradze, następnie Wizygoci zajęli w 469 południową część dzisiejszej Portugalii, a w 585 - jej północne obszary. Po rozbiciu (711-718) przez Arabów królestwa Wizygotów ziemie półwyspu objął kalifat Umajjadów. Prowadzona od VIII wieku przez chrześcijan rekonkwista objęła w IX-XI wieku rejon Bragi, Porto i Coimbry, które zostały zdobyte przez królów Leónu i Kastylii. Obszar ten, związany początkowo z prowincją Galicią, w 1097 wydzielono w hrabstwo Portucale z ośrodkiem w Porto (staroż. Portus Cale), nadając je w lenno Henrykowi Burgundzkiemu; 1139 jego syn przyjął tytuł króla Portugalii (Alfons I Zdobywca) i uzyskał niezależność swego państwa (ze stolicą w Coimbrze) od Leónu i Kastylii. Do połowy XIII wieku Portugalia kontynuowała rekonkwistę zachodniego pasa Półwyspu Iberyjskiego; oprócz rodzimego rycerstwa świeckiego w walkach uczestniczyły zakony rycerskie (m.in. Aviz) oraz krzyżowcy zachodnioeuropejscy (1147 zdobycie Lizbony). W 1249 osiągnięto wybrzeże Algarve na południu (Portugalia uzyskała obecny kształt terytorialny). Równocześnie monarchia dążyła do ograniczenia rosnącej potęgi możnych, Kościoła i zakonów rycerskich; popierała rozwój handlu i miast. W XIII wieku rada królewska przekształciła się w parlament stanowy, Kortezy, do których w 1254 dopuszczono delegatów miast. Około 1255 przeniesiono stolicę do Lizbony, gdzie w latach 1288-1290 powstał pierwszy portugalski uniwersytet.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
