|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| słoweński |
Lublana |
republika |
25 czerwca 1991 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 20,273 km2 |
2,01 mln |
euro (EUR) |
Zdravljica (Toast) |
Słowenia, Republika Słowenii (słoweń. Slovenija, Republika Slovenija) - państwo położone w południowej części Europy Środkowej, posiadające na niewielkim odcinku dostęp do Adriatyku.
Ustrój polityczny: Konstytucja Słowenii z 1991 roku ustanowiła parlamentarny system rządów. W skład dwuizbowego parlamentu wchodzi: Zgromadzenie Narodowe - Drzavni Zbor, 90 deputowanych wybieranych na czteroletnią kadencję (88 w głosowaniu bezpośrednim, 2 delegowanych - jeden przez mniejszość węgierską, drugi przez włoską) oraz Rada Państwowa - Drzavni Svet (40 członków), która jest organem doradczym. Członkowie Rady wybierani są na pięć lat, reprezentują regiony oraz grupy interesów.
Prezydent, który jest jednocześnie naczelnym wodzem sił zbrojnych, wybierany jest na okres 5 lat w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą (oprócz prezydenta) sprawuje premier i 19 ministrów. Natomiast władza sądownicza należy do dożywotnio mianowanych sędziów.
Czynne prawo wyborcze mają osoby, które ukończyły 18 lat. Jedynym odstępstwem jest sytuacja, gdy obywatel pracuje - wtedy granica ta jest obniżana do 16 lat.
Geografia: Słowenia to w większości kraj wyżynny i górski: 90% powierzchni kraju leży ponad 300 m n.p.m. Najwyższy szczyt, to położony w Alpach Julijskich Triglav (2864 m); znajduje się on na terenie parku narodowego o tej samej nazwie. Prawie połowę kraju zajmują lasy, sprawiając że Słowenia to jedno z najbardziej zielonych państw na świecie. Ziemie uprawne stanowią 43% ogółu powierzchni.
Główne rzeki to Sawa i Drawa wpadające do Dunaju, Socza na zachodzie, Mura na północnym wschodzie, Krka na południowym wschodzie oraz Kolpa, stanowiąca na pewnym odcinku granicę z Chorwacją. Największe jeziora, to: okresowe Jezioro Cerknickie oraz górskie Bohinj i Bled.
Na terenie Słowenii, zwłaszcza w położonej w jej południowo-zachodniej części Krasie, licznie występują zjawiska krasowe: podziemne rzeki, jaskinie (około 7000), z których najsłynniejsza jest znajdująca się w miejscowości Postojna Postojnska jama. Mniej znana, lecz jeszcze godniejsza polecenia jest Jaskinia Skocjańska. Inna jaskinia, Vilenica, co roku gości uczestników środkowoeuropejskiego festiwalu literackiego.
Słowenia leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego z czterema porami roku, niemniej jednak ukształtowanie terenu sprawia, że można w Słowenii wyróżnić trzy odrębne strefy klimatyczne. Na północnym zachodzie dominuje klimat alpejski z silnymi wpływami znad Atlantyku i obfitymi opadami. Wybrzeże i duża część Primorskiej, aż do doliny Soczy posiada klimat śródziemnomorski z ciepłą słoneczną pogodą przez większą część roku i z łagodnymi zimami. Część wschodnia Słowenii ma klimat kontynentalny z gorącymi latami i mroźnymi zimami. Średnie temperatury: w styczniu 0°C, w czerwcu 21°C.
Gospodarka: Słowenia ma najwyższy wskaźnik PKB na osobę spośród dziesięciu krajów, które wstąpiły do Unii Europejskiej w maju 2004 - 20900 USD. Dość wysoki poziom inflacji (3,5%, 2004) zmalał do 2,5% w roku 2005 i jest zbliżony do średniego poziomu inflacji w krajach UE.
Od roku 2000 obserwuje się postępującą prywatyzację w takich dziedzinach jak bankowość, telekomunikacja czy sektor użyteczności publicznej. Stopniowo znosi się ograniczenia dla inwestorów spoza Słowenii. Kraj uchodzi za najszybciej rozwijający się kraj dziesiątki nowych państw UE i jeden z najszybciej rozwijających się w ramach całej organizacji.
Kultura: Słowenia pod względem kulturowym związana była z krajami Europy Środkowej, głównie Austrią i północnymi Włochami, częściowo również z Węgrami. Wpływ południowosłowiańskich krajów bałkańskich, z którymi Słowenia połączona była wspólnym państwem przez siedemdziesiąt lat XX wieku, zaznaczył się w mniejszym stopniu.
Mimo braku samodzielnej państwowości, w Słowenii od XVI w. rozwijała się literatura w języku słoweńskim. Intensywniejszy rozwój kultury słoweńskiej datuje się od pierwszej połowy XIX w., kiedy to, podobnie jak w przypadku niektórych innych narodów europejskich, nastąpiło przebudzenie narodowe i kulturalne.
W XX w. udziałem kultury słoweńskiej były korzystne warunki rozwoju, z przerwą w latach drugiej wojny światowej. W przedwojennym Królestwie Jugosławii rozwój kultury słoweńskiej był częściowo ograniczany przez tendencje unitarystyczne, natomiast w skład powojennej socjalistycznej Jugosławii Słowenia wstąpiła jako organizm wprawdzie zależny politycznie, ale całkowicie samodzielny pod względem kulturalnym.
Od uzyskania niepodległości w 1991 r. władze Republiki Słowenii aktywnie wspierają rozwój kultury, wychodząc z założenia, że dokonania kulturalne mogą być istotnym atutem niewielkiego państwa i narodu.
Historia: Słowiańscy przodkowie dzisiejszych Słoweńców przybyli na ziemie obecnie należące do Słowenii w VI wieku naszej ery. W VII wieku na dzisiejszym terytorium Austrii uformowało się słowiańskie Księstwo Karantanii. W 745 roku Karantania utraciła niepodległość - została włączona do Imperium Franków. Wtedy też Karantanowie przyjęli chrześcijaństwo.
Zabytki z Freising, najstarsze słowiańskie manuskrypty zapisane alfabetem łacińskim, które dotrwały do dzisiejszych czasów, zostały napisane około roku 1000. W XIV wieku większość słoweńskich ziem została włączona do państw rządzonych przez Habsburgów - później przekształconych w Monarchię Austro-Węgierską, w której Słoweńcy stanowili większość w takich prowincjach jak Kraina, Gorycja i Gradiska, a także znaczny odsetek ludności w Styrii, Karyntii i Istrii.
W 1848 podczas Wiosny Ludów powstał program "zjednoczonej Słowenii" .
Po upadku Austro-Węgier w 1918, Słoweńcy wraz z innymi narodami południowosłowiańskimi uformowali Królestwo SHS, przemianowane na Królestwo Jugosławii w 1929. Podczas II wojny światowej ziemie słoweńskie zostały podzielone między Niemcy, Włochy i Węgry. Po wojnie, gdy odtworzono Jugosławię, Słowenia ponownie stała się jej częścią. Odłączyła się od niej 25 czerwca 1991 wraz z Chorwacją. Słowenia dołączyła 29 marca 2004 do NATO, natomast 1 maja tego samego roku stała się częścią UE.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
